Fenologia polega na obserwowaniu i notowaniu dat początku kolejnych zjawisk podczas rocznego rozwoju roślin (tak zwanych faz) takich jak: otwieranie się pączków liściowych, kwitnienie, listnienie, dojrzewanie i rozsypywanie owoców i nasion, zmiana barwy i opadanie liści. W oparciu o wymienione fazy w 1895 roku Egon Ihne, niemiecki przyrodnik z uniwersytetu w Darmstadt, zaproponował dla Europy środkowej wydzielenie siedmiu fenologicznych pór roku: zaranie wiosny, wczesna wiosna, pełnia wiosny, wczesne lato, lato, wczesna jesień, jesień oraz osobną porę roku, w której następuje przerwa w zjawiskach fitofenologicznych (zima). Podział ten został powszechnie zaakceptowany i jest stosowany do dziś. Dla wyznaczania fenologicznych pór roku prowadzi się obserwacje wybranych, powszechnie występujących, gatunków roślin (określanych mianem roślin wskaźnikowych). W celu zminimalizowania wpływu człowieka na uprawę, pory roku określa się na podstawie obserwacji roślin dzikorosnących.

Prezentowane mapy są wynikiem obserwacji fitofenologicznych prowadzonych od 2007 roku na wybranych 51 stacjach synoptycznych IMGW-PIB.

Fenologia (z greckiego: pojawiać się, okazywać się) polega na obserwacjach świata roślinnego (fitofenologia) i zwierzęcego (zoofenologia). Fitofenologia zajmuje się również analizą związków w pojawianiu się poszczególnych faz tych samych lub różnych odmian obserwowanych roślin oraz analizą przyczyn ewentualnych zmian terminów zjawisk fenologicznych.

Badania fenologiczne są przedmiotem zainteresowania ekologów, botaników i zoologów dla których rośliny i zwierzęta leżą w zakresie uprawianych przez nich nauk. Wynikami obserwacji fenologicznych zainteresowani są także geografowie badający zróżnicowanie środowiska geograficznego, leśnicy zajmujący się określaniem bonitacji siedlisk leśnych oraz hydrolodzy, którzy badają między innymi zależności pomiędzy wielkością przepływów a stopniem zarastania cieku. Obserwacje fenologiczne są także ważne dla rolnictwa. Wyróżniające się obszary, na których wcześniej lub później zaczyna się wiosna, mają duże znaczenie dla dokonania rejonizacji kraju na naturalne okręgi rolnicze, by w świetle zmienności klimatu ustalić dla nich najwłaściwsze kultury rolnicze. Na podstawie wyników analiz fenologicznych można planować strukturę upraw rolniczych na danym obszarze i w określonym czasie.

Szczególnie duże znaczenie mają obserwacje fitofenologiczne, ponieważ rośliny, związane z jednym miejscem, są bardziej zależne od lokalnych warunków siedliskowych niż zwierzęta. Na rozwój roślin w ciągu roku ma wpływ ogół warunków charakteryzujących środowisko w danym rejonie, jednak sezonowa cykliczność najbardziej podlega wpływowi takich elementów jak temperatura powietrza, długości dnia i wysokość opadów atmosferycznych. Stąd też wyniki tych obserwacji są cenne dla poznawania zmian klimatu ponieważ reakcja roślin na zmiany klimatyczne w dłuższym ma charakter kompleksowy (jest sumarycznym odbiciem wszystkich elementów klimatu jako całości). Obserwowane ocieplenie klimatu znajduje już swoje odzwierciedlenie w przyspieszeniu faz rozwojowych roślin zwłaszcza w okresie wiosennym.